هنر و رسانه / سینما و تئاتر

۱۳:۱۵ ۱۳۹۹-۴-۲۱

معرفی پیشکسوتان عرصه تئاتر| فعالیت هنری پر فراز و نشیب «داریوش اسدزاده»

داریوش اسدزاده از جمله هنرمندان پیشکسوت تئاتری بوده که مخفیانه از خانواده در تئاتر و هنرستان فعالیت کرده و در کنار این کار هم دل خانواده را به دست آورده است. وی در بیش از دویست نمایش ، هشتاد فیلم و چهل سریال بازی کرده است.

به گزارش خبرنگار تئاتر خبرگزاری فارس، نظر تحلیلی درباره هنرمندان برجسته هر دوره، مستلزم گذشت زمان دست کم به طول یک سده است با این وجود جهش استعددهای ایرانی پس از رفع دشواری های دولتی، در زمینه هنرهای نمایشی به حدی بارز و همه جانبه است که می بایست درباره خیلی از آنان کتاب هایی جداگانه به وسیله پژوهشگران متخصص تحریر شود.

عبودیت هنر و هنرمند در دوره 15 ساله هنر دولتی، تنها میتوانست برای رژیم، جنبه عینی داشته باشد و به محض واژگون شدن رژیم پهلوی و رسیدن هوای تازه، شاهد بودیم که چگونه شکوفا جلوه گر شد. ایجاد سد و مانع ممکن است به ظاهر، برقرار کننده نظمی زیبا و خودگول زن در زمینه هنر هم باشد اما واقعیت در هر حال رشد جبری خود را پی می گیرد و در زمان فرارس اثراتش را هویدا می سازد.

علم موجب تسریع شکوفایی استعددها در هر اقلیمی است. نمونه بارز چنین واقعیتی را عالم تئاتر ایران یکساله به چشم دید و با تمام وجود احساس کرد. سد کردن راه آناهیتا ـ به منزله اخذ وسیله سریع پیشرفت، از استعدادهای این ملک است. سیستم به مثابه با ارزش ترین تجربیات بشری، در زمینه هنر، وسیله ای سریع در کار پیشرفت و شکوفایی هنرمند است.

افراد با استعداد و کار درست، با زحمات مستمر و تباهی عمر، بالاخره کم و بیش، راه کار را پیدا خواهند کرد. همانطور که استعدادهای پرتلاش ایرانی پیدا کردند و شاهد مقصود را در آغوش کشیدند و ما در این جا با ارائه نمونه چند نسل از چند مبدأ ، مرکز، راه و یا مکتب متفاوت که به نقطه واحد خلاقیت رسیده اند در گزارش های متفاوتی بدان ها خواهیم پرداخت.

شماره اول این معرفی پیشکسوتان در عرصه تئاتر را با زنده یاد عزت الله انتظامی آغاز کردیم ، شماره دوم به جمشید مشایخی، شماره سوم به جمشید جهان زاده ، شماره چهارم مهدی فتحی و در این شماره به داریوش اسدزاده رسیدیم:

زنده یاد داریوش اسدزاده اول آذر 1302 در کرمانشاه به دنیا آمد. وی بیش از هفتاد و چهار سال روی صحنه تئاتر، سینما و تلویزیون فعالیت کرد . در دویست تئاتر بازی کرد و در بین مردم دورههای مختلف تاریخی تبدیل به ستاره شد. وی فرزند اول خانواده شش نفره بود که تا پنج سالگی به همراه خانواده در کرمانشاه زندگی کرد ، پدرش ارتشی بود بنابراین در سال 1307 به همراه خانواده به تهران آمدند و دوران ابتدایی تا دانشگاه را در تهران بود.

اسدزاده دکترای هنر و معماری در شاخه ادبیات هنر خود را از دانشگاه تهران گرفت و در سال ها مشغول تدریس ادبیات و تئاتر در دانشگاه تهران شد. وی برای نخستین بار در 27 سالگی ازدواج کرد که همسرش فوت کرد بعد از آن با طاهره خاتون میرزایی ازدواج کرد که از این ازدواج دو فرزند پسر دارد که در خارج از کشور زندگی می کنند.

زنده یاد اسدزاده زمانی که کودک بود به همراه پدرش برای تماشای تئاتر می رفت و نمایش های سیاه بازی می دید همین او را به سمت تئاتر کشاند در همن سن و سال کم مورد تشویق پدر قرار می گرفت که اگر درس بخواند او را آخر هفته ها به تئاتر می برد. او با ذوق درس می خواند تا بلکه پدر او را به دیدن تئاتر ببرد و همین جرقه بازیگری و پیوستن به کار هنری را در او زنده کرد.

اینطور شد که در نوجوانی تصمیم گرفت به هنر و تئاتر بپردازد بنابراین دور از چشم پدر به هنرستان هنرپیشگی رفت چرا که به گفته خودش اگر مطرح می کرد، مورد مخالفت قرار می گرفت و اجازه نمی دادند بنابراین همزمان دبیرستان به هنرستان هم رفت و در یک رشته دیگر هم ادامه تحصیل داد. وی اولین تئاتر غیر رسمی اش را در هنرستان سال 1318 به نام «لیلی و مجنون» یک اثر کمدی بازی کرد. برای اولین کارها استرس زیاد داشت اما کم کم این حالت از او دور شد.

وی در جایی مطرح می کند که وقتی از هنرستان بیرون آمده، یگانه تئاتر آن دوران به نام «تماشاخانه تهران»بود که وقتی سیدعلی نصر فوت کرد نام آنجا را تغییر دادند و به نام او گذاشتند. در ابتدا شاید ۱۰ تا ۱۵ نفر بودند. کارهای کوچک انجام می‌دادند و به این ترتیب آنهارا محک می‌زدند. در آن زمان دو دسته شدند. عده‌ای قراردادی بودند که آنها را محضر می‌بردند و از آنها امضا می‌گرفتند و یک قرارداد یکساله با آنها بسته می‌شد و مثل کارمند اداره به آنها حقوق پرداخت می‌کردند. یک عده هم شب مُزد بودند. در آن زمان یعنی اوایل دهه ۲۰ شرایطشان خوب بود زیرا می‌دانستند سر ماه حدودا ۶۰ تومان حقوق به ما پرداخت می‌شود.

وی در تئاتر با افرادی مثل عبدالحسین نوشین و محمد علی جعفری و مصطفی اسکویی کار کرده است. تا ۳۰ سال در تئاتر تهران ماند. از سیاه لشگری شروع کرد تا کارگردانی و نویسندگی هم پیش رفت. در ابتدا دکور را رنگ می‌کرد، زمین صحنه را هم تمیز می‌کرد و هر کاری از دستش بر می‌آمد انجام می‌داد. در واقع بعد از ظهرها سر تمرین می رفت، شب هم بعد از اجرا دکور را می‌ساخت و در این مسیر عشق بود که او را به انجام این کار وا می‌داشت.

همانطور که مطرح شد این فعالیت ها دور از چشم پدر و خانواده بود حتی زمانی هم که به رادیو و تلویزیون رفته باز هم مخفیانه بود اما بهرحال ماه پشت ابر نمی ماند و یک نفر به گوش پدرش می رساند که داریوش در رادیو نمایش اجرا دارد، اینطور شد که پدر او را از خانه بیرون کرد و گفت که دوست ندارد او مطرب شود. بعد از یک ماه او را دوباره به خانه راه دادند و پدرش ماه ها اما با او سخن نمی گفت. خلاصه اینکه او برای کار هنری در آن سال ها هیچ مشوقی نداشت اما بعدها که با حمایت مردم روبه رو شد خود تشویق شایان توجهی برایش محسوب می شد.

اسدزاده بعد از دیپلم وارد وزارتخانه شد و کارمند رسمی اداره دارایی شد علت این کار نیز به دست آوردن دل پدرش مطرح می کند. وگرنه این کار هیچ ربطی به تئاتر نداشت.

وی در مصاحبه ای مطرح کرده بود که اولین دستمزد تئاترش پانزده تومان بوده است که به نظر نسبت به آن دوره خیلی زیاد می آمده است. وی در بیست و شش سالگی نیز نخستین فیلم سینمایی خود به نام مزاحم را بازی کرد. وی پیش از انقلاب نیز در جشنواره های بزرگ جهانی چون فستیوال بین المللی تئاتر پاریس حضور پیدا کرده بود و حتی در کشور آمریکا هم دعوت به بازیگری و نویسندگی در فیلم داشت و پس از این حضور به عنوان هیئت مدیره سندیکای سنیمای ایران در سال 1351 منسوب شد و پس از آن نیز تا سال 56 در آمریکا زندگی و کار کرد.

اسدزاده درباره تئاتر و ارتباط با پدرش در آینده نیز می گوید که یک بار به تئاتر دعوتش کرده اما خوشش نیامده و سری تکان داده و رفته است. تا جایی که می‌توانست جلوی او را می‌گرفت اما عشق او به این کار بیشتر بود و یک بار هم به همین دلیل که مطرح شد، از خانه بیرون شدرد. خلاصه اینکه به خاطر پدرم پست حساس و مهمی در وزارت دارایی هم داشتم و همزمان با آن در تئاتر هم کار می کرد.

زنده یاد اسدزاده به موسیقی هم علاقه داشت و ویولون هم می نواخت دردوره ای هم به مدرسه موسیقی رفت اما چون علاقه اش به تئاتر بیشتر بود و پدرش هم به قول خودش دوست نداشت او مطرب بشود و ویولنش را شکسته بود بنابراین آن را کنار گذاشت. او در جایی تعریف کرده بود که: داستان این گونه بود که روزی پدرم خانه نبود و داشتم تمرین می‌کردم. متوجه نشدم که به خانه آمده است، وقتی من را دید جلو آمد و همان شد که از خانه بیرونم کرد و برای مدتی خانه عمویم ماندم.

اسدزادده در سالی مشغول نگارش کتابی به نام تماشاخانه بود که البته نمیدانیم این کتاب به پایان رسید یا خیر.

از جمله سمت هایی که در سال های زندگی اش او پذیرفت می توان به کارمند وزارت دارایی (بازرس ویژه در زابل)، رئیس کارگزینی، ناظر انبار وزارت دارایی، عضویت هیئت مدیرهٔ سندیکای سینما، ریاست انجمن بازیگران ایران، پنج دوره عضو داوران خانه سینما و کارمند اداره دارایی بود.

اسدزاده در نمایش هایی چون سه زندانی، پرواز دخترها، هنرپیشه، ازدواج فوری، میشل استروگف و مسیوژوزف، پروفسور سوسول، شهر ما، نویسنده و مؤلف کتاب، سیری در تاریخ تئاتر ایران (قبل از اسلام تا سال 1357 شمسی)، برگ های خواندنی، از لاله زار تا شانزه لیزه (دو جلدی، در دست نگارش) بازی کرد. آثاری چون چمدان را در سال 1395 و در آمریکا اتفاق افتاد را در سال 1350 نوشت.

وی علاوه بر هشتاد و اندی فیلم و چهل و اندی سریالی که بازی کرد ، سریال خانه سبز در تلویزیون توانست به محبوبیت او در بین مردم کمک کند.

زنده یاد اسدزاده در مصاحبه ای مطرح می کند که هنرمند باید برای کارش اهمیت ویژه‌ای قائل شود. نباید مطالعه را فراموش کند. من در همه این سال‌ها همیشه تلاش کردم چند ساعتی را در طول روز به مطالعه اختصاص بدهم. همیشه عاشق هنر بودم. همین باعث شد به تئاتر علاقه‌مند شدم و از 20 سالگی فعالیتم را در عرصه هنر شروع کردم. هم بازیگری و هم نویسندگی و کارگردانی کردم. برهه‌های تاریخ ایران را دیدم و خوشحالم اطلاعات خیلی خوبی از تئاتر ایران دارم. وی تا سال گذشته و پیش از مرگش نیز مطرح می کرد که در حال اتمام کتاب تاریخ تئاتری است که در حال نگارش بود.

وی مطرح کرده بود که دوست دارد کتابی از همان طفولیت خودش تا به امروز بنویسد. کار نگارش زندگینامه‌اش را شروع کرده و مقدمه هم نوشته بوده تا این که کار به بیمارستان کشید و نتوانسته ادامه بدهد حال مشخص نیست که چقدر از این زندگینامه را خودش نگاشته بوده است یا خیر.